[dean yeong, μτφ. zycrei]
Σε ένα πείραμα που δημοσιεύτηκε το 1960, ο Άγγλος ψυχολόγος Peter Wason προκάλεσε τους συμμετέχοντες να αναγνωρίσουν έναν κανόνα που να εφαρμόζεται σε μια τριπλέτα αριθμών. Στους συμμετέχοντες γνωστοποιήθηκε ότι η τριπλέτα - 2, 4, 6 - υπόκειται στον κανόνα. Στη συνέχεια εκείνοι παρήγαγαν τις δικές τους τριπλέτες και ο υπεύθυνος του πειράματος τους έλεγε αν η κάθε τριπλέτα συμμορφώνεται με τον κανόνα ή όχι.
Όταν κάποιος συμμετέχοντας ανέφερε την τριπλέτα 3, 5, 7, ο υπεύθυνος του πειράματος είπε ότι συμμορφώνεται με τον κανόνα. Τότε, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ανακαλύψουν τον κανόνα.
Συνεπώς, ο κανόνας είναι: «αριθμοί αυξανόμενοι ανά δύο»; Όχι, δεν είναι αυτός ο κανόνας.
Οι συμμετέχοντες μπορούσαν τώρα να αναφέρουν άλλες τριπλέτες αριθμών, έτσι ώστε να συγκεντρώσουν περισσότερες πληροφορίες που θα τους βοηθήσουν να αναγνωρίσουν τον κανόνα.
Ενώ ο κανόνας ήταν πολύ απλός «οποιαδήποτε αυξανόμενη ακολουθία αριθμών», οι συμμετέχοντες
αντιμετώπισαν δυσκολία στην αναγνώρισή του. Συχνά, ανέφεραν κανόνες που ήταν περισσότερο συγκεκριμένοι, όπως: «Ο τελευταίος αριθμός είναι πολλαπλάσιο και των δύο πρώτων αριθμών της ακολουθίας». Φαινόταν, δηλαδή, ότι εξέταζαν μόνο θετικά παραδείγματα- τριπλέτες που υπάκουαν στον υποθετικό τους κανόνα. Για παράδειγμα, αν σκέφτονταν ότι ο κανόνας ήταν «Κάθε αριθμός είναι κατά τέσσερα μεγαλύτερος από τον προηγούμενό του», θα έλεγαν μια τριπλέτα που υπακούει στον συγκεκριμένο κανόνα, όπως (11, 15, 19) και όχι μια τριπλέτα που τον παραβιάζει, όπως (11, 12, 17).
Γι’ αυτόν τον λόγο ο Peter Wason εξέφρασε αυτό το εύρημα με τον όρο – Μεροληπτική Επιβεβαίωση (Confirmation Bias).
Πιστεύουμε Αυτό Που Θέλουμε Να Πιστέψουμε
Σκεφτείτε ότι θέλετε να τηλεφωνήσετε στον σύντροφό σας μετά από μια διαφωνία σας μαζί του και δε σηκώνει ποτέ το τηλέφωνο, ούτε αφήνει κάποιο γραπτό μήνυμα, ούτε τηλεφωνεί μετά από κάποιες ώρες. Είναι εύκολο για σας να συμπεράνετε ότι προσπαθεί να σας αποφύγει ή ότι περνάει καλά με κάποιον άλλο κάπου εκεί έξω. Ύστερα αρχίζετε να ψάχνετε για περισσότερες ενδείξεις – τηλεφωνείτε στους φίλους του, στέλνετε ασταμάτητα μηνύματα- για να ανακαλύψετε ότι πραγματικά σας αποφεύγει.
Δεν έχετε δει ακόμα το πρόβλημα; Ο κίνδυνος είναι ότι στην πραγματικότητα πιστεύετε ότι ο
σύντροφός σας σας αποφεύγει χωρίς να το έχετε ελέγξει και μετά λειτουργείτε σαν αυτό να είναι αλήθεια.
Η Μεροληπτική Επιβεβαίωση (Confirmation Bias) αποτελεί ένα συνηθισμένο ψυχικό λάθος που συμβαίνει όταν μια προϋπάρχουσα πεποίθηση παρεισφρέει στον τρόπο που σκέφτεστε, παίρνετε αποφάσεις και προβαίνετε σε πράξεις. Όταν έχουμε μια πεποίθηση ή υπόθεση στο μυαλό μας που πιστεύουμε ότι είναι αληθής, συνειδητά ή υποσυνείδητα, είναι πιο πιθανό να αναζητήσουμε περισσότερα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι είναι σωστή.
Έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά περισσότερο σε θετικά παραδείγματα που ενισχύουν την πεποίθησή μας, αλλά αγνοούν οτιδήποτε άλλο που δεν είναι σύμφωνο με αυτή. Έτσι, δεν αντιλαμβανόμαστε τις περιστάσεις αντικειμενικά. Στην πραγματικότητα, επιλέγουμε μόνο ένα μέρος των δεδομένων που μας κάνει να αισθανόμαστε καλά, επειδή υποστηρίζει τις προκαταλήψεις μας.
Συμπερασματικά, οι άνθρωποι (διάβασε: εμείς) τείνουν να πιστεύουν αυτό που θέλουν να πιστέψουν. Φυσικό επακόλουθο είναι η αναζήτηση για επιβεβαίωση των πεποιθήσεών μας. Αυτό γίνεται ακόμα πιο έντονο όταν πρόκειται για πεποιθήσεις που συνδέονται συναισθηματικά με εμάς για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Συμβαίνει συνεχώς σε κάθε μέρα της ζωής μας χωρίς να έχουμε επίγνωση αυτού. Για παράδειγμα:
Όταν διαφωνούμε με κάποιον, φιλτράρουμε κάθε δική μας πληροφορία που αποδεικνύει ότι η αντίθεσή μας είναι σωστή ή ότι κάνουμε λάθος. Μερικές φορές, γινόμαστε παράλογοι με πολύ αξιόπιστα δεδομένα.
Αφού αντιμετωπίσουμε πολλαπλές απορρίψεις στη δουλειά (ή οπουδήποτε αλλού), αρχίζουμε να βρίσκουμε στοιχεία που επιβεβαιώνουν αυτή την άποψη, δηλαδή, ότι δεν θα μπορούμε ποτέ να κερδίσουμε την αποδοχή ή να επιτύχουμε το σκοπό μας. Δημιουργούμε ιστορίες πριν επικυρώσουμε τις ιδέες μας, που μας κάνουν να αισθανόμαστε καλύτερα είτε γιατί αγνοούμε τους υπολογισμένους κινδύνους είτε γιατί αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε τον φόβο μας.
Μπορούμε ακόμα να φτάσουμε σε σημείο να καταστρέψουμε τους εαυτούς μας από στερεοτυπικές πεποιθήσεις και προκαταλήψεις που μας εμφυσούν άλλοι – γονείς, δάσκαλοι, φίλοι, εργοδότες κ.ά- χωρίς να έχουν καμία εγκυρότητα, αλλά παρόλα αυτά διαμορφώνουν την ταυτότητά μας χωρίς περιορισμό.
το δανειστήκαμε από το φανζίν chimeres
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου