"Είναι η επιστημονική προσέγγιση, η μοναδική πηγή πραγματικής γνώσης; Είναι η Επιστήμη, η μόνη Αλήθεια;Το ζητούμενο, και σήμερα, παραμένει η αιώνια αναζήτηση.
Ήδη από το 1927, τότε που ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ παρουσίασε την περίφημη Αρχή της Αβεβαιότητας, σύμφωνα με την οποία ο παρατηρητής μεταβάλλει το παρατηρούμενο με την απλή πράξη της παρατήρησής του. Ανεξάρτητα του αν το είχε συνειδητοποιήσει ή όχι, ο Χάιζενμπεργκ έδινε έτσι μια αμυδρή ιδέα της Maya της ινδικής ταντρικής παράδοσης, κατά την οποία η πραγματικότητα είναι ψευδαίσθηση, maya…
Ο καθένας μας, ας επιλέξει, σε ποιο διαστημόπλοιο θα μπει, και σε ποιο σύμπαν θα περιπλανηθεί. "
Άρθρο αφυπνιστικό και γεμάτο λαχτάρα για τις ατραπούς της Γνώσης, ένα περιεκτικό εγχειρίδιο βασικών οδηγιών για την ανακαλυπτική πορεία του αναζητητή. Του ελεύθερου στο πνεύμα και εξασκούμενου στην τέχνη της Προσοχής και εξερεύνησης της Θέλησης..
Ο Ένοικος...
Αναζητώντας στον 21ο αιώνα:
Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΜΑΓΕΙΑΣ
H λέξη ΜΑΓΕΙΑ ασκούσε πάντοτε, και ασκεί ακόμα, μια ιδιαίτερη γοητεία.
Συνυφασμένη αναπόδραστα, για το μέσο άνθρωπο, με το περίεργο, με το υπερφυσικό, μ’αυτό που αρνείται τα δεδομένα της Πραγματικότητας και της κοινής εμπειρίας, η Μαγεία συχνά ταυτίστηκε με το κακό και το απαγορευμένο…
Όμως, ως αναζητητές, που ασκούνται με επιμονή και συνέχεια στην αποκρυπτογράφιση και τον αποσυμβολισμό, ως έχοντες υποχρέωση στον εαυτό μας να ξεκλειδώνουμε τις λέξεις-σύμβολα, κατερχόμενοι στο βάθος της ύπαρξης τους, μπορούμε να επιχειρήσουμε μιαν άλλη προσέγγιση αυτής της τόσο φορτισμένης λέξης, και να ανακαλύψουμε το πραγματικό της νόημα.
Η ετυμολογία λοιπόν της «μαγείας» (magia) είναι κοινή με αυτή των λέξεων «εικόνα» (imago) και «φαντασία» (imaginatio): Είναι φυσικό έτσι ο κόσμος της μαγείας να είναι ένας κόσμος γεμάτος φαντασία –ένας κόσμος γεμάτος εικόνες– γιατί οι εικόνες αποτελούν το κύριο υλικό, τόσο της φαντασίας όσο και της μαγείας, δηλαδή της δημιουργίας.
Είναι προφανές ότι η μαγεία, όπως την ορίσαμε παραπάνω, σχετίζεται ιδιαίτερα με το υλικό της συνείδησης - στην πραγματικότητα, η συνείδηση είναι η πρώτη ύλη της. Αξίζει να σημειωθεί η άποψη της Dion Fortune, σύμφωνα με την οποία με τη μαγεία μπορούμε να επιφέρουμε αλλαγές στη συνείδηση ανάλογα με τη δική μας θέληση: Κατ’ αυτήν, η μαγεία αποτελεί τεχνική με την οποία ο άνθρωπος μπορεί να ανυψωθεί πάνω από την καθημερινή συνείδηση και να εκδηλώσει κατά κάποιο τρόπο το πνευματικό του δυναμικό.
Η έρευνα του αγνώστου ασχολείται συστηματικά με τη διερεύνηση των συμβόλων. Και ο συμβολισμός μπορεί, ακόμα και σήμερα, να είναι για το σύγχρονο άνθρωπο ένας ιδιαίτερα σημαντικός δρόμος στην αναζήτηση της αυτογνωσίας και στην αντίληψη άλλων τρόπων λειτουργίας της συνείδησης. Μπορεί ταυτόχρονα να είναι και ένα πέπλο που μας χωρίζει από την πραγματικότητα.
Η αναζήτηση, η μεγάλη πορεία προς τη γνώση και την αλήθεια, δεν έχει αρχή και δεν σταματά ποτέ. Τα εφόδιά μας μόνο μεταβάλλονται - διατηρούνται, συμπληρώνονται, εναλλάσσονται, ανακυκλώνονται. Κι ενώ, στη νέα χιλιετία στην οποία ζούμε, βιώνουμε την αποθέωση της επιστημονικής προσέγγισης των πραγμάτων, τίθεται βασανιστικό το ερώτημα αν, σ’αυτή την εποχή
των μετρήσεων, των πειραμάτων και των μηχανών, η μαγική προσέγγιση εξακολουθεί να αποτελεί αξιόπιστο σκαρί για τις εξερευνήσεις της ανησυχίας μας…
Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΜΑΓΕΙΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ…
Ελάτε λοιπόν, να ξανοιχτούμε μαζί στις ατραπούς της αναζήτησης, και, οδοιπορώντας στην αναζήτηση των σκοπών, θα δούμε, αν το ερώτημά μας έχει κάποια απάντηση.
Α. ΟΙ ΑΤΡΑΠΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ των μετρήσεων, των πειραμάτων και των μηχανών, η μαγική προσέγγιση εξακολουθεί να αποτελεί αξιόπιστο σκαρί για τις εξερευνήσεις της ανησυχίας μας…
Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΜΑΓΕΙΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ…
Ελάτε λοιπόν, να ξανοιχτούμε μαζί στις ατραπούς της αναζήτησης, και, οδοιπορώντας στην αναζήτηση των σκοπών, θα δούμε, αν το ερώτημά μας έχει κάποια απάντηση.
Ζούμε στην εποχή της θέωσης της επιστήμης. Ο χώρος της απολαμβάνει τη μεγαλύτερη εγκυρότητα, ταυτίζεται συχνά με το αντικειμενικά ορθό. Είναι τέτοια η παντοδυναμία της, που συχνά, εμφανίζεται εμπρός μας ως η μόνη αλήθεια.
Γαλουχημένοι στην εποχή της επιστήμης, συνηθίσαμε, διδαχθήκαμε να θεωρούμε ότι πραγματικό είναι ό,τι αποδεικνύεται δια της επιστημονικής μεθόδου. Χωρίς να το συνειδητοποιήσουμε, δεχθήκαμε ως απόλυτα φυσικό, πως ό,τι επιδέχεται μέτρησης και ό,τι αποδεικνύεται πειραματικά, αυτό πραγματικά υπάρχει. Κάπου πιστέψαμε πως η φιλοσοφική, η ενορατική αναζήτηση είναι στην καλύτερη των περιπτώσεων μια απλή διανοητική άσκηση, απαξιώσαμε την αστρολογία - κι ας αποτελεί τον μακρινό πρόγονο της καθόλα αξιοσέβαστης αστρονομίας - , θεωρήσαμε ως αφελή ουτοπία τον αλχημικό σκοπό - κι ας είναι η πραγματική ρίζα και η γενεσιουργός αιτία της παντοδύναμης σήμερα, και με άπειρες εφαρμογές, Χημείας.
Φτάσαμε, έτσι, να καταλήξουμε σ’ αυτό που ο - φυσικός στοιχειωδών σωματιδίων και μετέπειτα πάστορας - John Polkinghorne ονομάζει «αγιογραφική θεώρηση της επιστήμης».
Αναδύεται, λοιπόν, απόλυτα φυσιολογικά, ένα ερώτημα: Είναι η επιστημονική προσέγγιση, η μοναδική πηγή πραγματικής γνώσης; Είναι η Επιστήμη, η μόνη Αλήθεια;
Για μας τους εραστές της χωρίς όριο αναζήτησης της αλήθειας, το ερώτημα είναι - πρέπει να είναι - αφόρητα βασανιστικό…
Πόσο αλάνθαστη και αντικειμενική είναι άραγε η επιστήμη; Ο Polkinghorne τονίζει ότι «είναι αδύνατον να ισχυριστεί κάποιος ότι η επιστήμη δεν επιβάλλει τίποτε άλλο παρά την αλήθεια… Η επιστήμη απλά μας προμηθεύει με μια συμπαγή γνώση της φυσικής πραγματικότητας, υπό την έννοια ότι μας παρέχει μια αυξανόμενη αληθοφάνεια, με ολοένα καλύτερες προσεγγίσεις την αλήθειας». Και ο κοινωνιολόγος Barry Barnes υπερθεματίζει: «Ολη η παραγωγή γνώσης και η πολιτισμική ανάπτυξη θα πρέπει να θεωρηθούν ως ατέλειωτα δυναμικές καταστάσεις, επιδεκτικές σε μεταβολές ακριβώς όπως και η ίδια η ανθρώπινη δραστηριότητα, όπου οποιαδήποτε μεταβολή ή πρόοδος είναι ζήτημα συμφωνίας και όχι αναγκαιότητας: δεν ανακαλύψαμε τα κουάρκ, απλά συμφωνήσαμε (ασυνείδητα) να εξετάσουμε τον κόσμο της αμφιλεγόμενης εμπειρίας μ’ έναν τρόπο που συνδέεται με την έννοια του κουάρκ».
Σε αντίστοιχο μήκος κύματος, πληθαίνουν οι φωνές, στα πλαίσια της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, που αξιολογούν ολιστικά και ολογραφικά έννοιες όπως «ζωή» και «νόηση», έτσι ώστε, οι έννοιες αυτές, να έχουν δικό τους πραγματικό νόημα και λειτουργία, που δεν είναι δυνατόν να εξηγηθούν από την αναγωγική ανάλυση των συστατικών τους:
Οι προσεγγίσεις αυτές, είναι συχνά τόσο προχωρημένες, σε σύγκριση με την κλασική άποψη που έχουμε για τη φύση της επιστήμης, που μοιάζουν εξωτικές, αν όχι «μαγικές».
Αν μου ζητούσατε ένα τέτοιο παράδειγμα, θα μπορούσα να αναφερθώ στη Θεωρία των Χορδών, σύμφωνα με την οποία τα στοιχειώδη συστατικά της πραγματικότητας δεν είναι σωματίδια, αλλά μονοδιάστατες πολύ μικρές χορδές, της τάξεως του 10-35, οι οποίες πάλλονται, δονούνται σε συγκεκριμένες συχνότητες. Αντίστοιχα, η Θεωρία των Υπερ-χορδών προσπαθεί να εξηγήσει το σύμπαν στη βάση ύπαρξης μονοδιάστατων χορδών καθαρής ενέργειας, οι οποίες υπάρχουν σ’ ένα δεκαδιάστατο σύμπαν, τέσσερις εκ των οποίων διαστάσεων μπορούν να γίνουν αντιληπτές από τον άνθρωπο, προστιθεμένου βεβαίως και του χρόνου.
Σκεφτείτε, ωστόσο, ότι η θεωρία αυτή, τριάντα χρόνια μετά τη σύλληψή της, μένει ουσιαστικά αναπόδεικτη, «παρασύροντας», θα λέγαμε, στην αμφιβολία, και άλλες εξωτικές επιστημονικές συλλήψεις, όπως αυτή της σκοτεινής ύλης (dark matter)[1] και της σκοτεινής ενέργειας (dark energy)[2].
Ο John Archibal Wheeler θεωρεί το νου ως βασικό παράγοντα στη δημιουργία της «πραγματικότητας» και δέχεται ότι η δράση του στα μεταγενέστερα στάδια της κοσμικής εξέλιξης επηρεάζει και αυτή τη δημιουργία του σύμπαντος. Εισηγείται έτσι την ιδέα ότι ένα Σύμπαν που γεννιέται δεν έχει νόημα, ή δεν δύναται να λειτουργήσει, αν οι μηχανισμοί δημιουργίας και εξελίξεώς του δεν εμπεριέχουν τις προϋποθέσεις (!) για την ανάπτυξη ζωής, συνειδήσεως και ικανότητας για παρατήρηση και θεωρητικοποίηση, κάπου και για κάποια διάρκεια στην ιστορία του.
Και στα πλαίσια της λεγόμενης «ανθρωπικής» άποψης, - η οποία υποστηρίζει ότι τα πράγματα είναι έτσι όπως τα βλέπουμε, γιατί εμείς υπάρχουμε και είμαστε έτσι όπως είμαστε, άποψη που τονίζει τον κεντρικό ρόλο που ενδέχεται να παίζει ο ανθρώπινος νους στην αντίληψη, ακόμα και στην κατασκευή της πραγματικότητας, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στην άποψη ότι «αν κάποιο σύμπαν δεν επιτρέπει τη δημιουργία ζωής και νοημοσύνης σαν τη δική μας, τότε το σύμπαν αυτό δεν υπάρχει»: Πρόκειται για ένα Σύμπαν του οποίου η ύπαρξη εξαρτάται από τον Παρατηρητή, άποψη που υποδηλώνει σχέση μεταξύ της συνειδήσεως και της φυσικής υπάρξεως. Η άποψη αυτή, που ενισχύεται πρόσφατα και από πειραματικές ενδείξεις, κάνει πλέον όλο και περισσότερο την εμφάνισή της στην επιστημονική βιβλιογραφία.
Ως ολιστικό φαινόμενο, ο νους και η συνείδηση δεν μπορούν να μελετηθούν αναλύοντας τον εγκέφαλο και μελετώντας αναλυτικά τη λειτουργία των κυττάρων του – το όλο, ξεπέρνα το άθροισμα των μερών, όπως ακριβώς θα ήταν αδύνατο να εκτιμήσουμε την τέχνη του Λεονάρντο Ντα Βίντσι κοιτάζοντας τη Μόνα Λίζα από κοντά, εστιάζοντας σε συγκεκριμένα σημεία του πίνακα…
Ακόμα δεν έχει δοθεί επιστημονικό εννοιολογικό περιεχόμενο στη λειτουργία του νου, της συνείδησης, της αυτογνωσίας - δηλ. του να έχουμε επίγνωση της γνώσης μας και του εαυτού μας. Και από την άλλη μεριά, ίσως η ολογραφική πλέον άποψη της συνείδησης, αλλά και ολόκληρου του σύμπαντος, που επιχειρείται σήμερα, να σηματοδοτεί το κοντινότερο σημείο στο οποίο μπορεί η φυσική να πλησιάσει το μυστικισμό.
Και όπως σημειώνει ο ακαδημαϊκός Πάνος Λιγομενίδης, «ίσως ο νους παρουσιάζει μια πολυπλοκότητα που τον τοποθετεί πέραν των δυνατοτήτων της σημερινής επιστήμης». Και ο ίδιος υπενθυμίζει: «Η σύγχρονη κβαντική φυσική αποκάλυψε, προς μεγάλη έκπληξη και αυτών των φυσικών, ότι ο νους μπορεί να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη λειτουργία του Σύμπαντος, όπως αυτή η ‘πραγματικότητα’ μας αποκαλύπτεται μέσα από την παρατήρηση και τη θεωρητικοποίηση. Αν ο εγκέφαλος είναι το μέσο με το οποίο εκφράζεται ο ανθρώπινος νους, ίσως το σύμπαν είναι το μέσο με το οποίο εκφράζεται ο Θεός».
Φτάσαμε έτσι, μέσα από την επιστημονική αναζήτηση, να αντικρίσουμε και πάλι μπροστά μας το θείο. Ίσως γιατί το επιστημονικώς αναζητείν αφορά το αισθητό, το φυσικό, τον αντιληπτικό κόσμο των πέντε αισθήσεων. Λίγο όμως έχει να κάνει με το μετα-φυσικό, το υπερ-αισθητό, την πέραν των αισθήσεων πραγματικότητα.
Και, στους εξωτικούς αυτούς κόσμους, οι μόνες, ακόμα, πυξίδες της ύπαρξής μας, είναι τεχνικές όπως η ενόραση, η συμ-πάθεια, η αγάπη, η πίστη, ο οραματισμός, η διαίσθηση, η προαίσθηση, ο κοινός κραδασμός...
Και δεν είναι τυχαίο ότι η νέα φυσική έχει σαφή επίγνωση των αντικειμενικών της δυσκολιών να διεισδύσει στα πεδία της μη αισθητής πραγματικότητας - που τίποτα δεν μπορεί να αποκλείσει την ύπαρξή της: Γι’ αυτό και η εκπληκτικότερη μεταμόρφωση της άποψης για τον κόσμο που επιχείρησε είναι η αναγνώριση πως η συνείδηση παίζει ένα ρόλο στο αποκαλούμενο φυσικό σύμπαν.
Σε αντίθεση με την παλαιά, νευτώνεια φυσική, που διατηρούσε μια αυστηρά εμπειρική προσέγγιση, με βάση αναλλοίωτους φυσικούς κόσμους, η φυσική της κβαντικής θεωρίας, που ασχολείται με τις πολύ μικρές «ποσότητες» της ύλης και της ενέργειας, έρχεται να αποδώσει σημασία στο νου που παρατηρεί. (Για την παλαιά φυσική, δεν είχε σημασία: Το σύμπαν ήταν πάντα το ίδιο.)
Γι’ αυτό και το αποτέλεσμα οποιουδήποτε συγκεκριμένου πειράματος δεν εξαρτάται πλέον μόνο από τους «νόμους» του φυσικού κόσμου, αλλά και από τη συνείδηση του παρατηρητή: Γι’ αυτό κι έχει δίκιο ο φυσικός του Πρίνστον John Weeler, όταν σημειώνει ότι οφείλουμε να αντικαταστήσουμε τον όρο «παρατηρητής» με τον όρο «συμμέτοχος». Και όλα αυτά, ήδη από το 1927, τότε που ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ παρουσίασε την περίφημη Αρχή της Αβεβαιότητας, σύμφωνα με την οποία ο παρατηρητής μεταβάλλει το παρατηρούμενο με την απλή πράξη της παρατήρησής του. Ανεξάρτητα του αν το είχε συνειδητοποιήσει ή όχι, ο Χάιζενμπεργκ έδινε έτσι μια αμυδρή ιδέα της Maya της ινδικής ταντρικής παράδοσης, κατά την οποία η πραγματικότητα είναι ψευδαίσθηση, maya…
Να λοιπόν, που οι οδοί της αναζήτησης συναντώνται αναπόφευκτα. Την ώρα που η επιστήμη αρχίζει να συνειδητοποιεί μέσα από τη συναίσθηση του πεδίου δράσης της, τα όριά της, η ενόραση, η διαίσθηση, ο διαλογισμός, η φιλοσοφική σκέψη, η θρησκευτική προσευχή για τους πιστεύοντες στη δύναμή της, η αποσυμβολιστική δυναμική, είναι ακόμα εδώ, κοντά μας στην τεχνοκρατική μας εποχή, απαραίτητες ατραποί για μια όντως χωρίς όριο αναζήτηση της Αλήθειας, στον 21ο αιώνα, και ακόμα πιο πέρα.
Γιατί, όπως έγραφε κι ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, στους «Διαλόγους» του «Σε Μοναστήρι»,
…Οταν αυτό που ζούμε είναι πέρα από τούτα τα όρια όπου ρυθμιστής είναι ο λόγος, τότε, για να φθάσωμε στη νόηση, για να γίνη το βίωμα, το αόριστο και ρευστό βίωμα, νόηση, περιεχόμενο του νου, τότε, αναζητώντας αναλογίες στον αισθητό κόσμο ή στον κόσμο της ιστορίας, ΠΛΑΘΩΜΕ ΣΥΜΒΟΛΑ. Τα σύμβολα λογικώς τίποτα δεν σημαίνουν. Λογικώς σημαίνουν κάτι από τον αισθητό κόσμο από τον οποίο και αντλούνται και που δεν μας ενδιαφέρει. Εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ, αυτό για το οποίο τα μεταχειριζόμαστε ως μέσο εκφράσεως. ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΚΑΤΑ ΛΟΓΟΝ ΔΕΝ ΛΕΓΕΤΑΙ, γιατί τότε θα μπορούσε να γίνη και έννοια και να ενταχθή σε μιά λογική πρόταση. Εν τούτοις, χωρίς το λόγο, ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΤΙ που, με τη βοήθεια του συμβόλου, βρίσκει την έκφρασή του και γίνεται μεταδοτό και σε άλλες συνειδήσεις. ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΝΟΗΜΑ, ΟΠΩΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΤΟ ΕΛΛΟΓΟ ΝΟΗΜΑ…
B. ΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
Είτε με στυλοβάτη την επιστημονική σκέψη, είτε με όχημα τα ανεξιχνίαστα μονοπάτια της αίσθησης, του νου και της φαντασίας, ο μεγάλος σκοπός δεν αλλάζει: Το αιώνιο τριπλό ερώτημα κατακαίει ασίγαστα την ψυχή και το μυαλό μας, τη στιγμή που η νέα χιλιετία, από εξωτικό όνειρο της επιστημονικής φαντασίας, είναι πλέον απτή πραγματικότητα:
Ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε, προς τα πού οδεύουμε...
Το ερώτημα αυτό, που όχι μόνο δημιούργησε, αλλά και στοίχειωσε τη φιλοσοφική σκέψη εδώ και χιλιάδες χρόνια, παραμένει ακόμα αναπάντητο. Όπως αναπάντητα, εξάλλου, μένουν ακόμα πλείστα όσα, ακόμα και για την παντοδύναμη, φαινομενικά, Επιστήμη.
Η αλήθεια βρίσκεται, πάντοτε, τόσο «εκεί έξω», - για να θυμηθούμε τον Φοξ Mώλντερ - όσο και μέσα μας.
Και σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, οι Φυσικές Επιστήμες, αφήνουν πίσω το αναλλοίωτο και αντικειμενικό τους Σύμπαν και αρχίζουν να αισθάνονται, ότι ίσως τα προαιώνια πορίσματα της επιστήμης του Κεκρυμμένου, της μαγικής επιστήμης, όπως την ορίσαμε, να είναι πολύ κοντά στο πραγματικό:
Ότι, τελικά, το «εκεί έξω» και το «εδώ μέσα», να είναι αλληλένδετα, να είναι ένα και το αυτό.
Ότι τελικά ο αλεξανδρινός συγκρητισμός, με τη μοναδική του αλληλεπίδραση επιστημονικών, φιλοσοφικών και θρησκευτικών αντιλήψεων και ρευμάτων σκέψης, να δείχνει το πληρέστερο μοντέλο προσέγγισης του Σκοπού.
…επανα-προσεγγίζεται σήμερα από την Κβαντική Φυσική, μέσα από την απομάκρυνση από την νευτώνεια αιτιότητα και την υιοθέτηση μιας περισσότερο ολογραφικής, τελεολογικής προσέγγισης.
Εκεί που μοναδικός σκοπός της επιστήμης φαίνεται ότι υπήρξε η ανάλυση, ο τεμαχισμός της πραγματικότητας σε πολύ μικρότερες μονάδες και η απομόνωση των ατομικών αλυσίδων των αιτίων, αρχίζουμε να κατανοούμε ότι, αργά αλλά σταθερά, μας προσεγγίζει μια τελεολογική άποψη για τη φύση. Ιδέες δηλαδή που, όπως τόνιζε ο πατέρας της Θεωρίας των Γενικών Συστημάτων Ludwig von Bertalanfy, «βρίσκονταν πέραν των ορίων της επιστήμης» …ως τότε.
Το τέλος του κατακερματισμού της ανθρώπινης νοητικής διεργασίας πλησιάζει.
Και τώρα, που έχουμε θέσει ως νέο ορόσημο το 3000, σ’ αυτά τα κυνικά μας χρόνια που τόσο μας πονούν, ενώ ψάχουμε με φόβο, λαχανιασμένοι, τις χαμένες πυξίδες μας, και τη στιγμή που όλα γύρω φαντάζουν χάρτινα και εύθραυστα, η αναζήτηση διατηρεί όλη της τη γοητεία, όλο της το σφρίγος, όλη της την πληρότητα.
Μιλώντας για το Σκοπό της Αναζήτησης, τίθεται αυτόματα το ερώτημα της ύπαρξης ή όχι σχεδίου - το ερώτημα αν στη ζωή υπάρχει κάποιο νόημα, που εκπληρώνεται μέσα από την ιστορική εξέλιξη.
Είναι σαφές ότι στη δαρβινική θεωρία της εξέλιξης των ειδών παραφυλάει σαφώς η τυχαιότητα, που θα μπορούσε να μας κάνει να μιλήσουμε για μια «τυφλή πορεία» της εξέλιξης.
Ωστόσο, αυτό δεν είναι η μόνη πλευρά του θέματος: Συχνά οι βιολογικές μεταλλάξεις δεν συνδέονται άμεσα με τις ανάγκες της επιβίωσης, όπως παρατηρεί ο Polkinghorne: «Η εξέλιξη εξαρτάται από την αλληλεπίδραση μεταξύ τύχης και αναγκαιότητας.»
Έτσι, ουσιαστικά, η δαρβινική θεωρία δεν καταργεί την έννοια της δημιουργίας: Απλά, από στιγμιαία, την κάνει διαρκή - τη δημιουργία.
Το σύμπαν είναι δημιουργικό. Και μέσα από την πολυπλοκότητα του, που φτάνει μέχρι το σημείο σχηματισμού συνείδησης, προκύπτει ότι αυτό το σύμπαν όπως σημειώνει και ο φυσικός Paul Davies - έχει οργανώσει την ίδια την αυτεπίγνωση του, γεγονός «που αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι «κάτι συμβαίνει». «Η εντύπωση της ύπαρξης σχεδιασμού είναι συντριπτική».
Ίσως γι’ αυτό σήμερα, σημαντικός αριθμός ερευνητών υποστηρίζει ότι η εξέλιξη των ειδών, όπως και η περιπλοκότητα των έμβιων όντων δεν μπορούν να εξηγηθούν, παρά μόνο αν υποτεθεί ότι υπάρχει ένα «ευφυές πρόγραμμα» στη φύση. Ένα ΣΧΕΔΙΟ.
[Όπου «ευφυές πρόγραμμα» και «σχέδιο», θα πρέπει να θεωρηθούν αναγκαίες, συμβατικές, ανθρωποκεντρικές έννοιες, προκειμένου να διαθέτουμε ένα κοινό γλωσσικό κώδικα στη συζήτησή μας. Όπως, άλλωστε, αντίστοιχη σύμβαση θα αποτελούσε και η παράπλευρη διατύπωση, αυτή που αναφέρεται στη μάχη του «ανεξήγητου» φαινομένου της ζωής εναντίον της θετικής εντροπίας, της απόλυτης ισορροπίας που οδηγεί στον οριστικό θάνατο, η μάχη της Φλόγας και του Πάγου.]
Το «σχέδιο» αυτό μπορεί να είναι ανεξιχνίαστο για τις μικρές μας θελήσεις, αλλά ο σκοπός μας, ο δικός μας σκοπός, είναι σαφής:
Το ζητούμενο, και σήμερα, παραμένει η αιώνια αναζήτηση. Συνεχώς, πέρα από τον εκάστοτε ορίζοντα. Για να γνωρίσουμε, όπως θα έλεγαν οι παλιοί, τον άνθρωπο και τους θεούς.
Ο καθένας μας, ας επιλέξει, σε ποιο διαστημόπλοιο θα μπει, και σε ποιο σύμπαν θα
περιπλανηθεί.
Godmaker
Απρίλιος 2007
[1] Σκοτεινή Ύλη: η ύλη άγνωστης σύνθεσης και μη άμεσα ανιχνεύσιμη, γιατί δεν εκπέμπει ή δεν απορροφά επαρκή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, η ύπαρξη όμως της οποίας μπορεί να προκύψει από βαρυτικές επιδράσεις επί της αντιληπτής ύλης.
[2] Σκοτεινή Ενέργεια: Υποθετική μορφή ενέργειας που διαπερνά όλο το Σύμπαν και ασκεί ισχυρή αρνητική πίεση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου