και η θεωρία του «Έλληνα ταξιδευτή»
Αρχαιοελληνικές επιρροές στην Κινεζική Τέχνη
Toυ Νίκου Κατσινόπουλου
Μια εντυπωσιακή θεωρία, ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, παρουσίασαν τα ΜΜΕ σε ολόκληρο τον κόσμο, στα μέσα Οκτωβρίου. Αφορμή έδωσε ένα ντοκιμαντέρ του BBC, με τίτλο Ο Μεγαλοπρεπέστερος Τάφος στη Γη: Μυστικά της Αρχαίας Κίνας (The Greatest Tomb on Earth: Secrets of Ancient China), το οποίο είχε προβληθεί εκείνη την περίοδο στη Βρετανία.
Η θεωρία που παρουσιάζεται στο ντοκιμαντέρ υποστηρίζει, σε γενικές γραμμές, ότι η Κίνα είχε επαφές με πολιτισμούς και λαούς της Δύσης, νωρίτερα από τον 13ο αιώνα μ.Χ., την εποχή δηλαδή των ταξιδιών του Μάρκο Πόλο στη μακρινή Ανατολή. Το πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι «εμπλέκει» τους Αρχαίους Έλληνες στη δημιουργία του περίφημου Πήλινου Στρατού, ο οποίος «προστατεύει» το ταφικό σύμπλεγμα του πρώτου Κινέζου αυτοκράτορα.
Ο Τσιν Σι Χουάνγκ ανέλαβε τον θρόνο του βασιλείου του το 246 π.Χ., σε ηλικία 13 ετών, και ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας το 221 π.Χ., όταν κατάφερε να υποτάξει τα έξι αντιμαχόμενα βασίλεια της περιοχής, δημιουργώντας την Αυτοκρατορία της Κίνας.
Όπως υπολογίζουν οι ειδικοί, βασισμένοι σε αρχαία κινέζικα Χρονικά, ο Τσιν άρχισε να κατασκευάζει το ταφικό συγκρότημά του λίγο καιρό αφότου ανέλαβε την εξουσία, κοντά στη σύγχρονη πόλη Ξιάν, στην επαρχία Σάανξι. Θεωρείται ένα από τα εντυπωσιακότερα και μεγαλύτερα ταφικά συγκροτήματα της Αρχαιότητας, καταλαμβάνοντας έκταση 98 τ. χιλιομέτρων, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις των αρχαιολόγων. Η κατασκευή του διήρκεσε περίπου 37 χρόνια, και απαιτήθηκαν περισσότερα από 700.000 άτομα για να ολοκληρωθεί.
Ο Πήλινος Στρατός αποτελεί τμήμα αυτού του εντυπωσιακού έργου. Περισσότεροι από 8.000 στρατιώτες, οι στολές των οποίων έφεραν εντυπωσιακά χρώματα αρχικά, άλογα, άμαξες, διοικητικοί υπάλληλοι, ακροβάτες, κατασκευασμένοι από πηλό σε φυσικό μέγεθος, αλλά και εξωτικά ζώα από πηλό και μέταλλο, αποτελούσαν τη νεκρική συνοδεία του πρώτου Αυτοκράτορα.
Ο τεράστιος αυτός στρατός ήταν τοποθετημένος χαμηλότερα στο έδαφος, σε κτιστούς διαδρόμους και λίγες μικρές αίθουσες, και είχε καλυφθεί από χώμα και βλάστηση για περισσότερα από 2.000 χρόνια. Ανακαλύφθηκε τυχαία, το 1974, από Κινέζους αγρότες που προσπαθούσαν να ανοίξουν ένα πηγάδι. Και αυτό αποτέλεσε την αρχή όχι μόνο μιας από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις της σύγχρονης Αρχαιολογίας, αλλά φαίνεται ότι θα διαφοροποιήσει και αντιλήψεις που υπάρχουν σχετικά με τον Κινεζικό Πολιτισμό και τις σχέσεις του με τη Δύση.
Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που διεξάγονται στην περιοχή τα τελευταία 40 χρόνια, σε συνδυασμό με ευρήματα από άλλες περιοχές της Κίνας, αναλύσεις γενετικού υλικού και αρχαίων κειμένων, έρχονται να ισχυροποιήσουν παλαιότερες, «ακραίες» πεποιθήσεις «ρομαντικών» αρχαιολόγων, ότι η Κίνα είχε επαφή με τη Δύση τουλάχιστον από τον 3ο αιώνα π.Χ., αν και κάποιοι πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να φθάνει ακόμη και 12 αιώνες π.Χ.
Επιρροές από Αρχαίους Έλληνες
Από τα πρώτα κιόλας χρόνια των ανασκαφών στους υπόγειους διαδρόμους και της αποκάλυψης του Πήλινου Στρατού, οι αρχαιολόγοι είχαν να δώσουν εξηγήσεις σε μια σειρά «παράδοξων» δεδομένων. Επρόκειτο σίγουρα για έναν εκπληκτικά μεγάλο αριθμό αγαλμάτων (τότε οι εκτιμήσεις ήταν για 3 έως 4 χιλιάδες). Ωστόσο, ήταν «προβληματικό» το φυσικό μέγεθός τους (οι στρατιώτες έχουν ύψος 1,8 μέτρα, ενώ οι αξιωματικοί 1,90 μέτρα), η φυσική ρεαλιστική απόδοσή τους και τα διαφορετικά χαρακτηριστικά προσώπου σε καθένα από αυτά.
Όλες αυτές οι ιδιαιτερότητες της Τέχνης εμφανίζονταν μονάχα στην περίπτωση του Πήλινου Στρατού, δεν είχαν χρησιμοποιηθεί ποτέ πριν στην Κινέζικη Τέχνη, ούτε και υπήρξε συνέχειά τους.
Πήλινοι στρατιώτες είχαν ανακαλυφθεί και σε άλλους τάφους Αρχαίων Κινέζων αξιωματούχων, όμως είχαν ύψος λίγες δεκάδες εκατοστά και έφεραν στυλιζαρισμένα χαρακτηριστικά προσώπου και σώματος. Και σίγουρα το φυσικό ύψος δεν ανταποκρινόταν σε καμία περίπτωση σε εκείνο των Κινέζων της αρχαίας εποχής.
Έτσι, άρχισε να αναδύεται η υποψία ότι οι δημιουργοί του Πήλινου Στρατού είχαν βασιστεί σε κάποια «εισαγόμενη» τεχνοτροπία, και οι πρώτες αναφορές στον διεθνή αρχαιολογικό Τύπο υποδείκνυαν αυτήν της Αρχαίας Ελλάδας. Το πρόβλημα, βέβαια, ήταν να καταδειχτεί, με επιστημονική τεκμηρίωση, πώς έφθασε στην Κίνα αυτή η τεχνοτροπία. Διάσπαρτα στοιχεία υπήρχαν, ωστόσο θα έπρεπε να δουλευτούν, ώστε να δημιουργήσουν μια παραδεκτή θεωρία της επαφής των δύο πολιτισμών.
Από αρχαίες αναφορές γνωρίζουμε ότι η Περσική Δυναστεία των Αχαιμενιδών (540-330 π.Χ.) είχε εγκαταστήσει στην Κοιλάδα Φεργκάνα (στο σημερινό ανατολικό Ουζμπεκιστάν, κοντά στα σύνορά του με το Τατζικιστάν και το Κιργιστάν) Έλληνες αιχμάλωτους και μισθοφόρους. Η ελληνική παρουσία ενισχύεται από τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος ίδρυσε την Αλεξάνδρεια την Εσχάτη, το 329 π.Χ., στο νοτιοδυτικό τμήμα της Φεργκάνα, ενώ στα χρόνια που ακολουθούν ιδρύονται και άλλες ελληνικές πόλεις στην ευρύτερη περιοχή της Βακτρίας.
Το 250 π.Χ., ο Διόδοτος Α' ο Σωτήρ (285-238 π.Χ.) κηρύσσει ανεξάρτητη τη Φεργκάνα και τη Βακτρία, οι οποίες αποτελούσαν τμήμα της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών, δημιουργώντας το ελληνικό Βασίλειο της Βακτριανής. Ακολούθησαν οι επεκτατικοί πόλεμοι των διαδόχων του Διόδοτου Α΄, οι οποίοι αύξησαν σημαντικά τα εδάφη του και οδήγησαν στη δημιουργία του Ελληνο-ινδικού Βασιλείου (180 π.Χ.-10 μ.Χ).
Στη διάρκεια αυτών των πολέμων, όπως υποδηλώνουν αναφορές αρχαίων συγγραφέων (Στράβωνας, Πομπόνιος Μέλας, Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Κλαύδιος Πτολεμαίος), οι Έλληνες είχαν φθάσει έως το λεκανοπέδιο Ταρίμ, όπου βρίσκεται και η έρημος Τάκλα Μακάν με τις μυστηριώδεις «πυρόξανθες μούμιες», σε απόσταση δηλαδή αναπνοής από τα σύνορα της αρχαίας Κινεζικής Αυτοκρατορίας.
Πέρα από αυτές τις αναφορές, οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή έχουν φέρει στο φως τεχνουργήματα με σαφείς επιρροές ελληνιστικής τεχνοτροπίας. Με άλλα λόγια, το ελληνικό στοιχείο φαίνεται ότι έχει παρουσία κάποιων αιώνων σε περιοχές όπου υπήρχε εμπορική δραστηριότητα των Κινέζων πριν την ενοποίηση των βασιλείων τους, αλλά και κατά την περίοδο που δημιουργήθηκε η Αυτοκρατορία τους.
Από την άλλη μεριά, τα αρχαία κινεζικά Χρονικά αναφέρουν τις επαφές που είχαν οι έμποροι και οι ερευνητές της Αυτοκρατορίας με τους λαούς που κατοικούσαν στα δυτικά, σε περιοχές που αντιστοιχούν στο λεκανοπέδιο Ταρίμ και την κοιλάδα Φεργκάνα. Κάποιες από αυτές, μάλιστα, χρονολογούνται από τον 8ο αιώνα π.Χ.
Στις ιστορικές αναφορές και τα στοιχεία έρχονται να προστεθούν αναλύσεις DNA σκελετικού υλικού από τις ανασκαφές στην περιοχή του Πήλινου Στρατού και από άλλες περιοχές, οι οποίες δείχνουν την παρουσία Ευρωπαίων στη χώρα, τουλάχιστον από τον 3 αιώνα π.Χ.
Ο «Έλληνας ταξιδευτής»
Με βάση αυτά τα στοιχεία (μπορείτε να ανατρέξετε στη βιβλιογραφία για μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση), ο καθηγητής Λούκας Νίκελ από τη Σχολή Ιστορίας της Ασιατικής Τέχνης, στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, παρουσίασε τη θεωρία του «Έλληνα ταξιδευτή», το 1999. «Φαίνεται ότι τα αγάλματα του Πρώτου Αυτοκράτορα έχουν προέλθει από μια πρώιμη επικοινωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κίνα», υποστήριζε ο Νίκελ. «Ήταν κάτι απόλυτα εφικτό και μπορούσε να γίνει».
Η θεωρία του καθηγητή Νίκελ κερδίζει την αποδοχή και την υποστήριξη των Κινέζων ειδικών που κάνουν ανασκαφές και μελετούν τον Πήλινο Στρατό. Επανέρχεται στη δημοσιότητα το 2013, με δημοσιεύσεις και συνεντεύξεις του σε ορισμένα διεθνή έντυπα, παράλληλα, δε, παρουσιάζεται ένα σχετικό ντοκιμαντέρ στο γερμανικό τηλεοπτικό κανάλι Arte-TV.
Η ανακάλυψη ενός τάφου με 120 σκελετούς κοντά στον Πήλινο Στρατό (άτομα που προφανώς είχαν εργαστεί για τη δημιουργία του) πρόσθεσε έναν ακόμη κρίκο στη θεωρία του καθηγητή Νίκελ. Το πρώτο ενδιαφέρον συμπέρασμα από τη μελέτη των σκελετών ήταν ότι πολλά από αυτά τα άτομα είχαν εκτελεστεί, ενώ οι αναλύσεις DNA έδειξαν ότι υπήρχαν αρκετοί που δεν ήταν Κινέζοι.
Θα μπορούσε, λοιπόν, μια ομάδα ξένων καλλιτεχνών, Ελλήνων όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Νίκελ, να είχαν εκπαιδεύσει Κινέζους καλλιτέχνες, ή ακόμη και να επέβλεπαν τις εργασίες κατασκευής του Πήλινου Στρατού. Μετά την ολοκλήρωση του έργου, τόσο οι ξένοι, όσο και οι Κινέζοι καλλιτέχνες εκτελέστηκαν. Αυτό έρχεται να δικαιολογήσει την εμφάνιση της «ιδιαίτερης τεχνοτροπίας» που παρουσιάζει ο Πήλινος Στρατός – τόσο οι εισαγωγείς της, όσο και οι ντόπιοι που τη γνώριζαν εκτελέστηκαν, για να διαφυλαχτούν τα μυστικά του ταφικού συγκροτήματος.
Με αυτά τα τελευταία στοιχεία, η θεωρία του «Έλληνα ταξιδευτή» αποκτά ολοκληρωμένη επιστημονική υπόσταση. Έτσι, έρχεται και το ντοκιμαντέρ του BBC, παρουσιάζοντας πλέον την ολοκληρωμένη θεωρία, και δημιουργείται το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το θέμα.
Η συνέχεια των ανασκαφών στην περιοχή του Πήλινου Στρατού, όσο και οι κατοπινές μελέτες γενετικού υλικού θα αποκαλύψουν περισσότερες λεπτομέρειες για την επαφή ανάμεσα στον αρχαίο Ελληνικό και Κινεζικό Πολιτισμό, όπως διατείνεται ο καθηγητής Νίκελ.
Ίσως ακόμη περισσότερα στοιχεία να κρύβονται στο παλάτι και στον τάφο του πρώτου Κινέζου Αυτοκράτορα. Ωστόσο, η ανασκαφή τους δεν αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα. Από τα αρχαία Χρονικά, οι αρχαιολόγοι γνωρίζουν ότι εκεί κρύβονται σημαντικά και ευαίσθητα τεχνουργήματα. Δυστυχώς όμως, όπως εκτιμούν, η σύγχρονη τεχνολογία δεν επαρκεί για να υποστηρίξει εργασίες συντήρησης και διάσωσης σε τόσο μεγάλη έκταση. Το έργο αυτό, λοιπόν, εναπόκειται στους αρχαιολόγους του μέλλοντος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Hellenes and Romans in Ancient China, Lucas Christopoulos, 2012
Alexandrian Motifs in Chinese Texts, E Bruce Brooks, 2009
Western Cultural Innovations in China, 1200 B.C., Edward L. Shaughnessy, 1989.
Richthofen’s “Silk Roads”: Toward the Archaeology of a Concept, Daniel C. Waugh, The Silk Road magazine, 2007.
το διαβάσαμε στο περιοδικό "Τρίτο Μάτι"
Αρχαιοελληνικές επιρροές στην Κινεζική Τέχνη
Toυ Νίκου Κατσινόπουλου
Μια εντυπωσιακή θεωρία, ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, παρουσίασαν τα ΜΜΕ σε ολόκληρο τον κόσμο, στα μέσα Οκτωβρίου. Αφορμή έδωσε ένα ντοκιμαντέρ του BBC, με τίτλο Ο Μεγαλοπρεπέστερος Τάφος στη Γη: Μυστικά της Αρχαίας Κίνας (The Greatest Tomb on Earth: Secrets of Ancient China), το οποίο είχε προβληθεί εκείνη την περίοδο στη Βρετανία.
Η θεωρία που παρουσιάζεται στο ντοκιμαντέρ υποστηρίζει, σε γενικές γραμμές, ότι η Κίνα είχε επαφές με πολιτισμούς και λαούς της Δύσης, νωρίτερα από τον 13ο αιώνα μ.Χ., την εποχή δηλαδή των ταξιδιών του Μάρκο Πόλο στη μακρινή Ανατολή. Το πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι «εμπλέκει» τους Αρχαίους Έλληνες στη δημιουργία του περίφημου Πήλινου Στρατού, ο οποίος «προστατεύει» το ταφικό σύμπλεγμα του πρώτου Κινέζου αυτοκράτορα.
Ο Τσιν Σι Χουάνγκ ανέλαβε τον θρόνο του βασιλείου του το 246 π.Χ., σε ηλικία 13 ετών, και ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας το 221 π.Χ., όταν κατάφερε να υποτάξει τα έξι αντιμαχόμενα βασίλεια της περιοχής, δημιουργώντας την Αυτοκρατορία της Κίνας.
Όπως υπολογίζουν οι ειδικοί, βασισμένοι σε αρχαία κινέζικα Χρονικά, ο Τσιν άρχισε να κατασκευάζει το ταφικό συγκρότημά του λίγο καιρό αφότου ανέλαβε την εξουσία, κοντά στη σύγχρονη πόλη Ξιάν, στην επαρχία Σάανξι. Θεωρείται ένα από τα εντυπωσιακότερα και μεγαλύτερα ταφικά συγκροτήματα της Αρχαιότητας, καταλαμβάνοντας έκταση 98 τ. χιλιομέτρων, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις των αρχαιολόγων. Η κατασκευή του διήρκεσε περίπου 37 χρόνια, και απαιτήθηκαν περισσότερα από 700.000 άτομα για να ολοκληρωθεί.
Ο Πήλινος Στρατός αποτελεί τμήμα αυτού του εντυπωσιακού έργου. Περισσότεροι από 8.000 στρατιώτες, οι στολές των οποίων έφεραν εντυπωσιακά χρώματα αρχικά, άλογα, άμαξες, διοικητικοί υπάλληλοι, ακροβάτες, κατασκευασμένοι από πηλό σε φυσικό μέγεθος, αλλά και εξωτικά ζώα από πηλό και μέταλλο, αποτελούσαν τη νεκρική συνοδεία του πρώτου Αυτοκράτορα.
Ο τεράστιος αυτός στρατός ήταν τοποθετημένος χαμηλότερα στο έδαφος, σε κτιστούς διαδρόμους και λίγες μικρές αίθουσες, και είχε καλυφθεί από χώμα και βλάστηση για περισσότερα από 2.000 χρόνια. Ανακαλύφθηκε τυχαία, το 1974, από Κινέζους αγρότες που προσπαθούσαν να ανοίξουν ένα πηγάδι. Και αυτό αποτέλεσε την αρχή όχι μόνο μιας από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις της σύγχρονης Αρχαιολογίας, αλλά φαίνεται ότι θα διαφοροποιήσει και αντιλήψεις που υπάρχουν σχετικά με τον Κινεζικό Πολιτισμό και τις σχέσεις του με τη Δύση.
Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που διεξάγονται στην περιοχή τα τελευταία 40 χρόνια, σε συνδυασμό με ευρήματα από άλλες περιοχές της Κίνας, αναλύσεις γενετικού υλικού και αρχαίων κειμένων, έρχονται να ισχυροποιήσουν παλαιότερες, «ακραίες» πεποιθήσεις «ρομαντικών» αρχαιολόγων, ότι η Κίνα είχε επαφή με τη Δύση τουλάχιστον από τον 3ο αιώνα π.Χ., αν και κάποιοι πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να φθάνει ακόμη και 12 αιώνες π.Χ.
Επιρροές από Αρχαίους Έλληνες
Από τα πρώτα κιόλας χρόνια των ανασκαφών στους υπόγειους διαδρόμους και της αποκάλυψης του Πήλινου Στρατού, οι αρχαιολόγοι είχαν να δώσουν εξηγήσεις σε μια σειρά «παράδοξων» δεδομένων. Επρόκειτο σίγουρα για έναν εκπληκτικά μεγάλο αριθμό αγαλμάτων (τότε οι εκτιμήσεις ήταν για 3 έως 4 χιλιάδες). Ωστόσο, ήταν «προβληματικό» το φυσικό μέγεθός τους (οι στρατιώτες έχουν ύψος 1,8 μέτρα, ενώ οι αξιωματικοί 1,90 μέτρα), η φυσική ρεαλιστική απόδοσή τους και τα διαφορετικά χαρακτηριστικά προσώπου σε καθένα από αυτά.
Όλες αυτές οι ιδιαιτερότητες της Τέχνης εμφανίζονταν μονάχα στην περίπτωση του Πήλινου Στρατού, δεν είχαν χρησιμοποιηθεί ποτέ πριν στην Κινέζικη Τέχνη, ούτε και υπήρξε συνέχειά τους.
Πήλινοι στρατιώτες είχαν ανακαλυφθεί και σε άλλους τάφους Αρχαίων Κινέζων αξιωματούχων, όμως είχαν ύψος λίγες δεκάδες εκατοστά και έφεραν στυλιζαρισμένα χαρακτηριστικά προσώπου και σώματος. Και σίγουρα το φυσικό ύψος δεν ανταποκρινόταν σε καμία περίπτωση σε εκείνο των Κινέζων της αρχαίας εποχής.
Έτσι, άρχισε να αναδύεται η υποψία ότι οι δημιουργοί του Πήλινου Στρατού είχαν βασιστεί σε κάποια «εισαγόμενη» τεχνοτροπία, και οι πρώτες αναφορές στον διεθνή αρχαιολογικό Τύπο υποδείκνυαν αυτήν της Αρχαίας Ελλάδας. Το πρόβλημα, βέβαια, ήταν να καταδειχτεί, με επιστημονική τεκμηρίωση, πώς έφθασε στην Κίνα αυτή η τεχνοτροπία. Διάσπαρτα στοιχεία υπήρχαν, ωστόσο θα έπρεπε να δουλευτούν, ώστε να δημιουργήσουν μια παραδεκτή θεωρία της επαφής των δύο πολιτισμών.
Από αρχαίες αναφορές γνωρίζουμε ότι η Περσική Δυναστεία των Αχαιμενιδών (540-330 π.Χ.) είχε εγκαταστήσει στην Κοιλάδα Φεργκάνα (στο σημερινό ανατολικό Ουζμπεκιστάν, κοντά στα σύνορά του με το Τατζικιστάν και το Κιργιστάν) Έλληνες αιχμάλωτους και μισθοφόρους. Η ελληνική παρουσία ενισχύεται από τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος ίδρυσε την Αλεξάνδρεια την Εσχάτη, το 329 π.Χ., στο νοτιοδυτικό τμήμα της Φεργκάνα, ενώ στα χρόνια που ακολουθούν ιδρύονται και άλλες ελληνικές πόλεις στην ευρύτερη περιοχή της Βακτρίας.
Το 250 π.Χ., ο Διόδοτος Α' ο Σωτήρ (285-238 π.Χ.) κηρύσσει ανεξάρτητη τη Φεργκάνα και τη Βακτρία, οι οποίες αποτελούσαν τμήμα της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών, δημιουργώντας το ελληνικό Βασίλειο της Βακτριανής. Ακολούθησαν οι επεκτατικοί πόλεμοι των διαδόχων του Διόδοτου Α΄, οι οποίοι αύξησαν σημαντικά τα εδάφη του και οδήγησαν στη δημιουργία του Ελληνο-ινδικού Βασιλείου (180 π.Χ.-10 μ.Χ).
Στη διάρκεια αυτών των πολέμων, όπως υποδηλώνουν αναφορές αρχαίων συγγραφέων (Στράβωνας, Πομπόνιος Μέλας, Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Κλαύδιος Πτολεμαίος), οι Έλληνες είχαν φθάσει έως το λεκανοπέδιο Ταρίμ, όπου βρίσκεται και η έρημος Τάκλα Μακάν με τις μυστηριώδεις «πυρόξανθες μούμιες», σε απόσταση δηλαδή αναπνοής από τα σύνορα της αρχαίας Κινεζικής Αυτοκρατορίας.
Πέρα από αυτές τις αναφορές, οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή έχουν φέρει στο φως τεχνουργήματα με σαφείς επιρροές ελληνιστικής τεχνοτροπίας. Με άλλα λόγια, το ελληνικό στοιχείο φαίνεται ότι έχει παρουσία κάποιων αιώνων σε περιοχές όπου υπήρχε εμπορική δραστηριότητα των Κινέζων πριν την ενοποίηση των βασιλείων τους, αλλά και κατά την περίοδο που δημιουργήθηκε η Αυτοκρατορία τους.
Από την άλλη μεριά, τα αρχαία κινεζικά Χρονικά αναφέρουν τις επαφές που είχαν οι έμποροι και οι ερευνητές της Αυτοκρατορίας με τους λαούς που κατοικούσαν στα δυτικά, σε περιοχές που αντιστοιχούν στο λεκανοπέδιο Ταρίμ και την κοιλάδα Φεργκάνα. Κάποιες από αυτές, μάλιστα, χρονολογούνται από τον 8ο αιώνα π.Χ.
Στις ιστορικές αναφορές και τα στοιχεία έρχονται να προστεθούν αναλύσεις DNA σκελετικού υλικού από τις ανασκαφές στην περιοχή του Πήλινου Στρατού και από άλλες περιοχές, οι οποίες δείχνουν την παρουσία Ευρωπαίων στη χώρα, τουλάχιστον από τον 3 αιώνα π.Χ.
Ο «Έλληνας ταξιδευτής»
Με βάση αυτά τα στοιχεία (μπορείτε να ανατρέξετε στη βιβλιογραφία για μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση), ο καθηγητής Λούκας Νίκελ από τη Σχολή Ιστορίας της Ασιατικής Τέχνης, στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, παρουσίασε τη θεωρία του «Έλληνα ταξιδευτή», το 1999. «Φαίνεται ότι τα αγάλματα του Πρώτου Αυτοκράτορα έχουν προέλθει από μια πρώιμη επικοινωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κίνα», υποστήριζε ο Νίκελ. «Ήταν κάτι απόλυτα εφικτό και μπορούσε να γίνει».
Η θεωρία του καθηγητή Νίκελ κερδίζει την αποδοχή και την υποστήριξη των Κινέζων ειδικών που κάνουν ανασκαφές και μελετούν τον Πήλινο Στρατό. Επανέρχεται στη δημοσιότητα το 2013, με δημοσιεύσεις και συνεντεύξεις του σε ορισμένα διεθνή έντυπα, παράλληλα, δε, παρουσιάζεται ένα σχετικό ντοκιμαντέρ στο γερμανικό τηλεοπτικό κανάλι Arte-TV.
Η ανακάλυψη ενός τάφου με 120 σκελετούς κοντά στον Πήλινο Στρατό (άτομα που προφανώς είχαν εργαστεί για τη δημιουργία του) πρόσθεσε έναν ακόμη κρίκο στη θεωρία του καθηγητή Νίκελ. Το πρώτο ενδιαφέρον συμπέρασμα από τη μελέτη των σκελετών ήταν ότι πολλά από αυτά τα άτομα είχαν εκτελεστεί, ενώ οι αναλύσεις DNA έδειξαν ότι υπήρχαν αρκετοί που δεν ήταν Κινέζοι.
Θα μπορούσε, λοιπόν, μια ομάδα ξένων καλλιτεχνών, Ελλήνων όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Νίκελ, να είχαν εκπαιδεύσει Κινέζους καλλιτέχνες, ή ακόμη και να επέβλεπαν τις εργασίες κατασκευής του Πήλινου Στρατού. Μετά την ολοκλήρωση του έργου, τόσο οι ξένοι, όσο και οι Κινέζοι καλλιτέχνες εκτελέστηκαν. Αυτό έρχεται να δικαιολογήσει την εμφάνιση της «ιδιαίτερης τεχνοτροπίας» που παρουσιάζει ο Πήλινος Στρατός – τόσο οι εισαγωγείς της, όσο και οι ντόπιοι που τη γνώριζαν εκτελέστηκαν, για να διαφυλαχτούν τα μυστικά του ταφικού συγκροτήματος.
Με αυτά τα τελευταία στοιχεία, η θεωρία του «Έλληνα ταξιδευτή» αποκτά ολοκληρωμένη επιστημονική υπόσταση. Έτσι, έρχεται και το ντοκιμαντέρ του BBC, παρουσιάζοντας πλέον την ολοκληρωμένη θεωρία, και δημιουργείται το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το θέμα.
Η συνέχεια των ανασκαφών στην περιοχή του Πήλινου Στρατού, όσο και οι κατοπινές μελέτες γενετικού υλικού θα αποκαλύψουν περισσότερες λεπτομέρειες για την επαφή ανάμεσα στον αρχαίο Ελληνικό και Κινεζικό Πολιτισμό, όπως διατείνεται ο καθηγητής Νίκελ.
Ίσως ακόμη περισσότερα στοιχεία να κρύβονται στο παλάτι και στον τάφο του πρώτου Κινέζου Αυτοκράτορα. Ωστόσο, η ανασκαφή τους δεν αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα. Από τα αρχαία Χρονικά, οι αρχαιολόγοι γνωρίζουν ότι εκεί κρύβονται σημαντικά και ευαίσθητα τεχνουργήματα. Δυστυχώς όμως, όπως εκτιμούν, η σύγχρονη τεχνολογία δεν επαρκεί για να υποστηρίξει εργασίες συντήρησης και διάσωσης σε τόσο μεγάλη έκταση. Το έργο αυτό, λοιπόν, εναπόκειται στους αρχαιολόγους του μέλλοντος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Hellenes and Romans in Ancient China, Lucas Christopoulos, 2012
Alexandrian Motifs in Chinese Texts, E Bruce Brooks, 2009
Western Cultural Innovations in China, 1200 B.C., Edward L. Shaughnessy, 1989.
Richthofen’s “Silk Roads”: Toward the Archaeology of a Concept, Daniel C. Waugh, The Silk Road magazine, 2007.
το διαβάσαμε στο περιοδικό "Τρίτο Μάτι"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου